De nieuwe Wmo en wat je erover wilt weten

De nieuwe Wmo, wat verandert er?

De Tweede Kamer is akkoord met de nieuwe Wmo, Wet Maatschappelijke Ondersteuning. De komende maand behandelt de Eerste Kamer naar verwachting de concept wet en daarna zal de wet gepubliceerd worden in de Staatscourant. De Staatssecretaris verwacht dat dit voor de zomervakantie gebeurt, zodat de wet ook echt per 1 januari 2015 van kracht is. In deze blog een eerste overzicht van de veranderingen, zoals zij nu bekend zijn.

De Wmo als onderdeel van het ‘sociale domein’

De invoering van de nieuwe Wmo maakt onderdeel uit van de hervorming van het zorg- en sociale domein, waarbij de gemeente verantwoordelijk wordt voor -meer- zorg, ondersteuning, werk en dagbesteding voor kinderen, jongeren en kwetsbare groepen volwassenen. Het Kabinet zorgt dat het geld wat de gemeenten hiervoor krijgen in een apart sociaal deelfonds terecht komt. Zo kan beter in de gaten worden gehouden of het geld ook wordt uitgegeven waarvoor het is bedoeld.

Bezuinigen in rustiger tempo

Het Kabinet hevelt de sociale taken over naar de gemeenten met een forse bezuiniging. De bezuiniging is iets verzacht door het Zorgakkoord van 17 april en een financiële meevaller. Daarnaast zijn er een aantal aanpassingen in de wet die de administratieve lasten voor de zorgaanbieders beperken.

2015 is een overgangsjaar voor de huidige clienten die gebruik maken van AWBZ voorzieningen die straks de verantwoordelijkheid van de gemeenten zijn, en onder de Wmo vallen. Zij houden hun indicatie voor 2015. Daarnaast is het straks voor meer mensen mogelijk om in een beschermde woonvorm of in een verzorgingshuis te blijven wonen.

Hieronder een aantal zaken die veranderen met de nieuwe Wmo. Meer weten? Kijk dan naar -bijvoorbeeld- informatie van Movisie of op de site van het transitiebureau

Maatschappelijke ondersteuning, wat is het eigenlijk?

Volgens de wet betekent maatschappelijke ondersteuning:

1. Het bevorderen van de sociale samenhang, de mantelzorg en vrijwilligerswerk, de toegankelijkheid van voorzieningen, diensten en ruimten voor mensen met een beperking, de veiligheid en leefbaarheid in de gemeente, alsmede voorkomen en bestrijden van huiselijk geweld
2. Het ondersteunen van de zelfredzaamheid en de participatie van personen met een beperking of met chronische psychische of psychosociale problemen zoveel mogelijk in de eigen leefomgeving
3. Bieden van beschermd wonen en opvang

Sociale samenhang

De gemeente was al verantwoordelijk voor de bovenstaande drie zaken. Meer dan nu, zullen inwoners zelf moeten zorgen voor hun familie, vrienden en moeten ‘omzien naar elkaar’. Daarnaast zal de gemeente meer aandacht moeten besteden aan het ondersteunen van cliënten- en burgerparticipatie om dit ‘omzien’ naar elkaar mogelijk te maken. Inwoners mogen meepraten over gemeentelijke plannen, voorstellen doen en adviezen geven. De ‘specifieke groepen’, zoals mensen met een specialistische zorgvraag, moeten daarbij extra aandacht krijgen van de gemeente, zodat hun keuzevrijheid behouden blijft. Bijvoorbeeld als het gaat om het behouden van Persoonsgebonden Budget (PGB) of dagbesteding. Dit is niet alleen belangrijk voor mensen met een beperking maar ook voor hun mantelzorgers. Zij kunnen zo hun taak langer volhouden.

Ondersteunen van zelfredzaamheid

Zelfredzaamheid en meedoen worden meer dan nu, de verantwoordelijkheid van mensen zelf en hun naasten. Maar de gemeenten moeten een vangnet bieden voor mensen die dat niet zelf kunnen regelen. De gemeenten hebben hierbij een ‘resultaatverplichting’; het resultaat van de ondersteuning moet bijdragen aan het ‘meedoen’ van de aanvrager. De gemeente moet hiervoor vaak een ‘maatwerkvoorziening’ leveren. Deze voorziening is aanvullend op wat iemand zelf kan, en vormt samen met de inzet van familie en vrienden en ‘algemene voorzieningen ‘ een totaal oplossing voor het wegnemen van de beperkingen die de aanvrager ervaart in het meedoen. Zorgaanbieders moeten daarnaast mogelijkheden bieden voor zeggenschap en keuzevrijheid voor hun cliënten.

Beschermd wonen en opvang

De gemeente had al taken rondom huiselijk geweld en mishandeling. Dit onderdeel maakt breder onderdeel uit van de wet, waarbij geweld wordt gezien als een belemmering voor participatie. Daarnaast gaat het nu niet alleen om volwassenen maar ook om kinderen (relatie Jeugdwet). Hierdoor wordt preventie, vroegsignaleren en melden veel belangrijker dan nu het geval is. Alle ‘Wmo aanbieders’ moeten zich houden aan de meldcode per 2015.

De gemeente was voor een deel al verantwoordelijk voor het beschermd wonen van inwoners met bijvoorbeeld chronische psychische problemen. De groepen mensen waarvoor de gemeenten bescherm wonen in de wijken gaan realiseren worden de komende periode groter omdat zij niet langer of niet makkelijk meer in een instelling kunnen wonen. De gemeente zal hiervoor haar huisvestingsbeleid moeten herzien en nieuwe afspraken maken met woningcorporaties en de buurtbewoners.

Meneer Jansen

Maar wat betekenen de woorden, termen en wetten dan eigenlijk straks. Neem meneer Jansen. Hij komt weer thuis uit het ziekenhuis van een hersenbloeding. Vóór alle veranderingen in het zorg- en sociale domein zou hij naar een revalidatiecentrum of een verzorgingshuis gaan. Nu gaat hij naar huis terug. Hij woont alleen in Delft en krijgt of regelt zijn zorg en ondersteuning dus ook in of rondom zijn huis. Zijn enige dochter woont in Friesland. Zij probeert mee te gaan naar bezoeken naar ‘een instelling’ of dokter. Meneer Jansen krijgt ondersteuning bij wassen en aankleden van de thuiszorg. Dit is geen verantwoordelijkheid van de gemeente, net als de wijkverpleegkundige die de gezondheidscontroles van meneer thuis komt doen. Het schoonhouden van zijn huis, of het bieden van een zinvolle dagbesteding, is dat wel. Net als de begeleiding die hij nodig heeft met zijn administratie. Deze begeleiding – bijvoorbeeld van het sociale wijkteam- ziet ook dat boodschappen doen een probleem is, omdat de dochter niet vaak genoeg komt. Zij vragen aan de buurvrouw om de boodschappen voor meneer mee te nemen. Daarnaast is er ’tafeltje dekje’ die ervoor zorgt dat meneer Jansen een aantal maal in de week niet hoeft te koken. Op deze manier woont hij zo lang mogelijk thuis, met zorg en ondersteuning thuis.

Aan de slag ermee

De komende periode zal duidelijk worden wat het allemaal concreet gaat betekenen voor alle betrokkenen, inwoners, cliënten, zorgaanbieders, ondernemers, gemeenten.
Voor de leesliefhebbers hier het Kamerverslag van het debat rondom de Wmo.
Voor de twitteraars een overzicht van tweets van de VGN, Twitter @VGNbranche over Wmo-debat.docx .
Wil je er meer praktisch mee aan de slag, dan vindt je op de site van het transitiebureau 2 handige planningen, 1 vanuit gemeentelijk en aanbiedersperspectief en 1 vanuit burger- en cliëntperspectief, waaraan ik heb meegewerkt.

Wat zou u doen als meneer Jansen uw vader was? Of uw buurman? Of uw nieuwe cliënt? De veranderingen gaan iedereen aan. De komende periode zal ik op beurzen, workshops en bijeenkomsten ervaringen, tips en goede voorbeelden delen om met elkaar deze grote verandering aan te gaan. Wilt u uw voorbeelden delen? Bel of mail gerust!