Laurens Steerneman is teamleider Jeugd en Onderwijs bij de gemeente Schiedam. Frans de Clercq is beleidsadviseur Jeugd en vertegenwoordigt de gemeente Schiedam in de stadsregio, waar samenwerking voor de jeugd centraal staat. Zij vertellen over de opgaven in het jeugddomein in hun stad. Wat is de grootste uitdaging voor Schiedam?
De uitdaging voor de gemeente is om op een logische, slimme manier lopend beleid met nieuw beleid te verbinden, in het licht van alle transities en de invoering van Passend Onderwijs. Wij hebben dan vooral te maken met de transitie Jeugdzorg. Wij vinden het van belang dat de zorg zoveel mogelijk in de directe leefomgeving van de zorgvrager beschikbaar is. Zo kun je eerder en beter signaleren en handelen, zodat preventie voorkomt dat zwaardere zorg nodig is. De grootste uitdaging hierbij is om samenhang tussen de gedecentraliseerde verantwoordelijkheden te realiseren. Niet alleen op bestuurlijk niveau, maar vooral ook op het niveau van zorgvragers (één gezin, één plan e.d.). Daarnaast betekenen de transities ook dat medewerkers anders moeten gaan (samen)werken. Specialistische medewerkers moeten generalisten worden, dit kost tijd en opleiding. Lastig is, dat ons weinig tijd is gegund om alle veranderingen te realiseren naast alle lopende activiteiten. Want wij vinden het belangrijk om dit lerende perspectief te stimuleren, voor onze eigen mensen en voor de mensen van onze maatschappelijke partners. Daarnaast is het zo dat investeren in preventie zich niet meteen terugbetaalt. Dit betekent dat de komende jaren de tweede lijnvoorzieningen nog hard nodig zijn en dat je daarop dus niet teveel kunt bezuinigingen. Ook dat is een opgave voor de gemeenten, die te maken krijgen met een forse korting.
Hoe gaan jullie deze opgave vormgeven?
Onze invalshoek bij de transities is het verbinden van bestaande structuren in de stad en in de regio, met extra aandacht voor de centrale plek van het CJG daarbij. Wat ons betreft is het CJG geen inlooppunt maar een coördinatiepunt voor de mensen in de wijk. Maar je ziet dat iedere gemeente in de regio daar eigen keuzes in maakt, passend bij de lokale situatie. Die verschillen merken we omdat we in de regio intensief samenwerken. Schiedam heeft haar eigen goed functionerende CJG beleid en de coördinator is in dienst van de gemeente.. Een aantal andere gemeenten heeft het CJG anders georganiseerd. Maar daar werken we wel graag mee samen. Die verschillen moet je verbinden door dat wat je wel deelt met elkaar. Naast het verbinden van de gemeentelijke werkwijzen kiezen wij voor een flexibele aanpak met aanbieders, waarbij we zoveel mogelijk willen doen zónder indicatiestelling. We experimenteren nu met één wijkondersteuningsteam in de wijk Nieuwland. In dit team zitten generalisten die in de wijk zelf de vraag ophalen vanuit het onderwijs, de sportverenigingen en de mensen zelf. Er zijn al diverse wijkondersteuningsteams in het land, maar daar gaat het vooral om de preventieve, nulde en eerste lijns zorg. Wij willen daarnaast ook de tweede lijnszorg daarbij betrekken. Als onze pilot werkt, dan zullen we in de toekomst waarschijnlijk deze werkwijze doorvoeren voor de hele stad. Naast deze pilot met een wijkteam versterken we de ZAT’s op de scholen, zodat er verbindingen zijn met deze wijkteams, naast het CJG. De onderwijsspecialist werkt daarbij samen met de gezinsspecialist op school.
Wat adviseren jullie nieuwe politici?
De voorgestelde bezuinigingen zijn niet reëel als er niet meer regelruimte komt voor gemeenten en hun partners. Maak het makkelijker om de samenwerking tussen verschillende partijen in het sociale domein mogelijk te maken door het wegnemen van belemmeringen op institutioneel niveau, zoals verschillende CAO’s en regelgeving rondom huisvesting. Geef gemeentes de ruimte hiermee te experimenteren en om met eigen, meer realistische voorstellen te komen om bezuinigingen te realiseren. Investeer bijvoorbeeld in integrale kindcentra waarbij je het onderwijs een maatschappelijke verantwoordelijkheid geeft.
Welke tips hebben jullie voor collega’s?
- Voorkom dat je steeds opnieuw het wiel uitvindt, wissel daarom in alle openheid zoveel mogelijk kennis en ervaring uit, leer van elkaar
- Organiseer het onderwijs en straks ook de Jeugdzorg zo dicht mogelijk rondom de zorgvrager
- Investeer in bestaande samenwerkingsrelaties en bouw hierop voort want het vertrouwen is er vaak al, betrek hierbij ook nadrukkelijk de woning coöperaties en vergeet ook de huisarts niet
- Investeer ook in de justitieketen en tweede lijns instellingen, waarbij je aanstuurt op het verschuiven van het instellingsbelang naar het gedeelde cliëntbelang
- Laat het kinder- en jongerenwerk via de scholen lopen, dat heeft meerwaarde voor iedereen.
Welke vraag hebben jullie voor een instelling?
Hoe kunnen we als overheid en instellingen samen bijdragen aan oplossingen voor maatschappelijke problemen, gegeven de omstandigheid van sterk verminderende financiën?