Dominique van der Elst is programmamanager Passend Onderwijs bij het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen. Voor welke opgave staat het onderwijs?
Het onderwijs staat voor de opgave om de nieuwe onderwijswetgeving passend onderwijs in te voeren. De scholen krijgen vanaf 1 augustus 2014 de verantwoordelijkheid om voor alle leerlingen een zo passend mogelijk onderwijsprogramma te bieden. Dat kan zijn op de eigen school maar ook op een andere reguliere- of speciale school. Passend onderwijs staat niet op zichzelf maar maakt onderdeel uit van het bredere kwaliteitsbeleid dat in de afgelopen jaren in gang is gezet. Daarbij gaat het ook om opbrengstgericht werken, leerlingvolgsystemen en scholingsmogelijkheden voor leraren en schoolleiders. Doel is om leerlingen het best mogelijke onderwijs te geven, nu en in de toekomst. Dit geldt ook voor passend onderwijs. De wetgeving is erop gericht om scholen meer ruimte te geven voor onderwijs aan leerlingen met verschillende onderwijsbehoeftes. Het omgaan met die ruimte is voor samenwerkingsverbanden en scholen een uitdaging, en vraagt een cultuuromslag. Daar waar er eerst veel regels waren, zijn samenwerkingsverbanden en scholen nu aan zet om zelf afspraken te maken over hoe zij de extra ondersteuning aan leerlingen willen organiseren. Dit vraagt een integrale aanpak van bestuurders, met een blik naar buiten, zodat gesprekken breed gevoerd worden. Niet alleen met andere schoolbesturen, maar ook met leraren, met de medezeggenschap en met gemeenten waar het gaat om de afstemming met jeugd(gezondheid)zorg, leerlingenvervoer en huisvesting. Het vraagt ook nadrukkelijk een dialoog binnen de school, tussen bestuur, schoolleiding en leraren. Steeds gaat het om de vraag: welke ondersteuning heeft deze leerling nodig en welke ondersteuning kunnen wij als school bieden?
Vraag Monique Helling
Hoe zorgen we erover dat er in het kader van Passend Onderwijs beleid komt ‘over de zuilen heen’, waardoor de kwaliteit van het onderwijs en dienstverlening aan leerlingen en hun ouders verbetert?
Antwoord
De kern van passend onderwijs is om voor alle leerlingen een zo passend mogelijk onderwijsprogramma te bieden. Binnen het samenwerkingsverband worden afspraken gemaakt om scholen daarbij zo goed mogelijk te ondersteunen, of het nu gaat om openbare, katholieke of islamitische scholen. Door steeds de inhoudelijke opdracht van passend onderwijs centraal te stellen, zie je dat partijen elkaar makkelijker weten te vinden. Het centraal stellen van de inhoud maakt het ook eenvoudiger om afspraken te maken met gemeenten over de afstemming met de (jeugd)gezondheiszorg in wijken. Scholen kunnen het onderwijs en de ondersteuning vervolgens vormgeven passend bij hun eigen visie en identiteit. Soms zie je dat denominatie, wetgeving of privacybeleid worden gebruikt om niet samen te werken. Dat is zonde. Er is vaak meer mogelijk dan partijen denken.
Vraag Jan Jaarsma
Waarom is het noodzakelijk dat cluster 2 scholen instellingen worden? Welke meerwaarde heeft de instelling boven de huidige inrichting van het cluster 2 onderwijs? Hoe draagt dit bij aan de inhoudelijke doelstellingen van Passend Onderwijs?
Antwoord
Het was de wens van de sector zelf om de organisatie vorm te geven a la cluster 1, voor leerlingen met een visuele handicap. Reden hiervoor was de schaal van het onderwijs en de specifieke expertise. Vormgeving als cluster 1, betekent dat de huidige ruim 50 scholen omgevormd moeten worden tot ca. 5 instellingen. Op die manier wordt enerzijds gegarandeerd dat een instelling een dekkend onderwijsaanbod kan bieden voor leerlingen met een auditieve- of communicatieve beperking. Anderzijds wordt een goede basis gelegd voor het maken van afspraken met de samenwerkingsverbanden passend onderwijs. Beiden zijn van belang om de inhoudelijke doelstellingen van passend onderwijs met zo min mogelijk bureaucratie vorm te geven.
Is er een mooi voorbeeld van ‘hoe het kan’?
Er zijn heel veel verschillende voorbeelden, waaruit blijkt dat samenwerkingsverbanden en scholen de ruimte die passend onderwijs biedt benutten om tot andere en nieuwe vormen van onderwijsondersteuning te komen. Ook zijn er drie samenwerkingsverbanden (PO Haarlem, VO Utrecht en VO Helmond) die een jaar eerder willen starten met passend onderwijs, dus al in augustus 2013. Zij zijn al heel ver met het uitwerken van passend onderwijs. En, zij zijn niet de enige. Op de website www.passendonderwijs.nl staan al veel voorbeelden. Als mensen zelf voorbeelden hebben en die willen delen, kunnen zij zich via de website melden. We kijken dan of we er een mooi filmpje of een inspirerend verhaal van kunnen maken voor op de website.
Blij met-
De duidelijkheid die er nu is, nu het wettelijk kader passend onderwijs is vastgesteld. Dit biedt duidelijkheid over het kader passend onderwijs. Het is nu aan de samenwerkingsverbanden en de scholen om passend onderwijs in de praktijk vorm te geven. Maar, zij staan er niet alleen voor. OCW, de sectororganisaties en de vak- en ouderorganisaties staan de samenwerkingsverbanden en de scholen met raad en daad bij! OCW informeert over het beleid en de bekostiging en voert gesprekken met de samenwerkingsverbanden. De sectororganisaties hebben een referentiekader opgesteld. Naast een algemene beschrijving over de uitwerking van passend onderwijs, bevat dat referentiekader ook instrumenten en handreikingen voor de concrete uitwerking. Voorbeelden van instrumenten zijn modellen voor de inrichting van het samenwerkingsverband, werken met het schoolondersteuningsprofiel, een model ondersteuningsplan, etc. Ook organiseren de sectororganisaties regionale (thema)bijeenkomsten gericht op het uitwisselen van kennis en ervaring en het toelichten van instrumenten/ mogelijkheden voor de uitwerking van passend onderwijs. De vak- en ouderorganisaties hebben een steunpunt voor de medezeggenschap ingericht..
Tips voor scholen
- Passend onderwijs is een andere manier van denken en omgaan met leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben. Dat is niet van de ene op de andere dag gerealiseerd. Bespreek met elkaar, in de school en binnen het samenwerkingsverband welke ondersteuning nu al geboden kan worden, wat de ambities zijn en wat er voor nodig is om die ambities te realiseren.
- Ga in gesprek met ouders en met de gemeente(n) over passend onderwijs en wat ieder vanuit eigen rol en verantwoordelijkheid kan bijdragen om voor alle leerlingen een zo passend mogelijk onderwijsprogramma te bieden.
- Kijk regelmatig op www.passendonderwijs.nl voor de laatste ontwikkelingen, handige tips en mooie praktijkvoorbeelden. Neem via de site ook een gratis abonnement op de nieuwsbrief passend onderwijs om altijd geïnformeerd te zijn over actuele ontwikkelingen.
Vraag voor een leraar
Wat merk jij als leraar van Passend Onderwijs? En wat zou jij dan aan je bestuur willen meegeven, als aandachtspunten bij de invoering?